Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ

Ο νόμος του κάρμα. Τι είναι και πώς μπορεί να μας βοηθήσει την εξέλιξη μας σαν άτομα.

   Δράση = Αντίδραση  μας λέει η επιστήμη της φυσικής. Με όση δύναμη πιέσεις κάποιον ή κάτι με τόση δύναμη θα σου ανταποδώσει. Μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις, διαβάζουμε στην Αγία Γραφή. Όπως στρώσεις έτσι θα κοιμηθείς, λέει ο σοφός λαός μας. Όλ’ αυτά είναι εκφράσεις του Νόμου.

     Είναι… «Ο Υπέρτατος Νόμος του Σύμπαντος, η πηγή, η αρχή όλων των άλλων Νόμων που υπάρχουν σε ολόκληρη τη Φύση. Κάρμα είναι ο αλάθητος Νόμος, που προσαρμόζει το αποτέλεσμα στην αιτία, στο φυσικό, νοητικό και πνευματικό πεδίο του Είναι. Δεν υπάρχει αιτία, από την πιο μεγάλη ως την πιο μικρή, από την αναταραχή των κόσμων μέχρι την απλή κίνηση του χεριού μας, που να μένει χωρίς το αποτέλεσμά της.

       Το Κάρμα είναι ένας ευεργετικός νόμος, απόλυτα ευσπλαχνικός, αδυσώπητα ακριβοδίκαιος, γιατί το αληθινό έλεος δεν είναι εύνοια αλλά αμερόληπτη δικαιοσύνη. «… δεν είναι το Κάρμα που ανταμείβει ή τιμωρεί, αλλά εμείς που ανταμείβουμε ή τιμωρούμε τον εαυτό μας ανάλογα με το αν συνεργαζόμαστε με τη φύση, μέσα από τη φύση και παράλληλα με αυτήν, υπακούοντας στους νόμους από τους οποίους εξαρτάται η Αρμονία ή καταστρατηγώντας τους.»

      Μεταφράζοντας τη λέξη Κάρμα από τα Σανσκριτικά (Αρχαία Ινδικά)  διαπιστώνουμε ότι σημαίνει απλά πράξη, ό,τι λέμε, κάνουμε ή σκεφτόμαστε. Στην παράδοση της Γιόγκα χωρίζουμε το Κάρμα σε τρία είδη:                                                                                    α)το Κάρμα του παρόντος δηλ. αυτά που συμβαίνουν, γίνονται τώρα.          β)το Κάρμα που αφορά το παρελθόν, δηλ. ό,τι πράξαμε στο παρελθόν κι επηρεάζει το παρόν μας                                                 γ) το  Κάρμα του μέλλοντος ό,τι δηλ. θα κάνουμε στο μέλλον.                                Κάρμα δεν έχουμε μόνο σαν ατομικές προσωπικότητες, αλλά υπάρχει το Κάρμα του Έθνους, της φυλής κλπ.      

     Στην κορυφή του κύκλου βρίσκονται τα Σαμσκάρα, δηλ. οι μνήμες του νου μας. Είναι οι εντυπώσεις που έχουν αφήσει οι προηγούμενες πράξεις και σκέψεις μας. Έχουν χαραχθεί βαθιά στο νου, σαν ρίζες στο ασυνείδητο που εκδηλώνονται με τα Βασάνα. Τα Βασάνα είναι οι απόψεις, οι προκαταλήψεις μας, οι συνήθειες νοητικές και συναισθηματικές. Διαμορφώνονται λοιπόν από τις προηγούμενες εμπειρίες μας και Σαμσκάρα και καθορίζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε, δηλ. τον τρόπο που αντιδρά ο νους στις καταστάσεις. Καθορίζουν τα Βρίττις, τις σκέψεις μας. Ας φανταστούμε ότι φοράμε ένα ζευγάρι γυαλιά χρωματιστά, λχ  κόκκινα. Δεν είναι λογικό να βλέπουμε τα πάντα με κόκκινη χροιά;  Το ρόλο των χρωματιστών γυαλιών  παίζουν τα Βασάνα  στον τρόπο που σκεφτόμαστε κι επομένως αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα στη ζωή μας. Καθορίζουν τις επιθυμίες μας, τα πάθη, τα συναισθήματά μας. Δηλ. το Κάμα. Το Κάμα με τη σειρά του είναι αυτό που μας οδηγεί στη δράση, δηλ. στο κάρμα. Η κινητήριος δύναμη στη ζωή μας πάνω σε τούτη τη γη για να προσπαθήσουμε να πραγματοποιήσουμε κάτι είναι να το επιθυμούμε αρκετά, ώστε να κάνουμε κάτι για να γίνει πραγματικότητα. Οι πράξεις μας αυτές τώρα έχουν αποτελέσματα, δίνουν μαθήματα, συχνά και παθήματα. Είμαστε δέκτες των συνεπειών των πράξεών μας κι έτσι αποκτάμε εμπειρίες. Οι εμπειρίες στον κύκλο του Κάρμα λέγονται Μπόγκα. Αυτές οι εμπειρίες εντυπώνονται στη μνήμη μας και αποτελούν τις εντυπώσεις-αποτυπώσεις  του νου μας, τα Σαμσκάρα μας. Έτσι κλείνει ο κύκλος του Κάρμα.

      Οι περισσότεροι άνθρωποι επαναλαμβάνουμε ατέρμονα τον  ίδιο απαράλλαχτα  κύκλο, γιατί τα Σαμσκάρα που έχουμε, δηλ η υποσυνείδητη μνήμη μας, εκδηλώνεται με τις ίδιες συνήθειες και τάσεις φυσικά, που δημιουργούν παρόμοιες σκέψεις, οι οποίες με τη σειρά τους μας οδηγούν στις ίδιες πράξεις. Έχουμε λοιπόν τις ίδιες εμπειρίες, μαθήματα, παθήματα.  Άρα ο μόνος τρόπος ν’ αλλάξουμε τους κύκλους  δράσης μας στη ζωή είναι ν’ αλλάξουμε το νου μας. Είναι τόσο απλό στη σύλληψη, όσο όμως και δύσκολο στην πράξη. Κι αυτό γιατί ο νους βολεύεται σ’ έναν τρόπο δράσης και ‘βαριέται’ τρόπον τινά ν’ αλλάξει.  Επιπρόσθετα συνηθίζουμε να ταυτίζουμε την προσωπικότητά μας με αυτό το νου, θεωρούμε πως αυτός είναι όλο μας το είναι και αφηνόμαστε πάνω του, στα τερτίπια του , στους κύκλους δράσης που αυτός έχει χαράξει. Θα δούμε όμως πιο κάτω πιο αναλυτικά ότι δεν είναι ακριβώς έτσι.

    Δηλ. τελικά πρέπει να παραδοθούμε στο κάρμα μας; Στο πεπρωμένο μας; όπως το ερμηνεύουν συνήθως στη Δύση. Στον Δυτικό πολιτισμό μας όταν λέμε κάρμα εννοούμε συνήθως το πρώτο είδος, δηλ. το κάρμα που έχει ήδη δημιουργηθεί από παρελθοντικές πράξεις των οποίων τ’ αποτελέσματα βλέπουμε στο παρόν μας.

Γι’ αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Πρέπει να δεχτούμε με υπομονή και καρτερικότητα τις συνέπειες των πράξεών μας. Πολύς ντόρος γίνεται εδώ γι’ αυτό που συναντάμε σε όλες τις θρησκείες του κόσμου, την ~άφεση αμαρτιών~. Επιτρέπει  δηλ. ο Νόμος να ζητάμε άφεση και όλα μέλι-γάλα; Δεν θα υποστούμε τις συνέπειες; Καμία θρησκεία δεν εννοεί αυτό. Η συγχώρηση δε σημαίνει πως ο συγχωρημένος αμαρτωλός μπορεί να ξεφύγει από τις συνέπειες της αμαρτίας του. Ο πότης του οποίου οι αμαρτίες συγχωρούνται, μετά τη μετάνοιά του υποφέρει από το μη ισορροπημένο νευρικό του σύστημα, άλλες σωματικές επιπτώσεις, την έλλειψη εμπιστοσύνης που του δείχνουν οι όμοιοί του κα. Η συγχώρηση των αμαρτιών αναφέρεται στις σχέσεις ανάμεσα στον μετανοούντα αμαρτωλό και στο Θεό και στις μετά θάνατον τιμωρίες  που το πιστεύω εκείνου που μιλά συνδέει με τις συγχωρηθείσες αμαρτίες, αλλά δεν αναφέρονται ποτέ στη με κάποιο τρόπο αποφυγή των γήινων συνεπειών της αμαρτίας. Έτσι ερμηνεύεται για παράδειγμα τ’ ότι ο Ιησούς είπε: Οι άνθρωποι θα κριθούν κατά την ημέρα της Κρίσεως και για κάθε κακό λόγο που έχουν πει. Άλλα αλλού δηλώνει: Τέκνον μου, να είσαι χαρούμενος διότι οι αμαρτίες σου συγχωρήθηκαν.                                                       

   Επομένως οι πράξεις και σκέψεις μας έχουν πάντα συνέπειες και αποτελέσματα, τα οποία πρέπει να αποδεχόμαστε υπομονετικά με πλήρη απουσία δυσαρέσκειας. Αυτό θα είναι και το πρώτο βήμα που θ’ αλλάξει τη ζωή μας. Θα σημάνει και  την αποδοχή , κατανόηση στο Νόμο. Πρέπει να πάψουμε να δυσαρεστούμαστε από το καθετί~ ανθρώπους, περιστάσεις , περιβάλλον. Γιατί; Βλέπουμε την αλήθεια, αναγνωρίζουμε το Νόμο και κατανοούμε πως ό,τι μας συμβαίνει είναι αποτέλεσμα του Αγαθού και Δίκαιου Νόμου. Ό,τι αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας, το έχουμε δημιουργήσει στο παρελθόν. Καλλιεργείται μέσα μας η σκέψη ότι τίποτε δε συμβαίνει στην τύχη. Μόνο αυτό που μας φέρνει ο Νόμος μπορεί να φτάσει σε μας, με οποιοδήποτε χέρι κι αν μας έρθει εξωτερικά. Τίποτα δε μπορεί να μας βλάψει, το οποίο να μη μας οφείλεται προερχόμενο από προηγούμενες επιθυμίες και δράσεις μας. Κανένας δεν μπορεί να μας αδικήσει , παρά μόνο σαν ένα όργανο του Νόμου, εισπράττοντας από μας κάποιο οφειλόμενο χρέος. Ακόμα κι όταν εμφανίζεται στο νου ένας πόνος ή μια αναστάτωση, θα κάνουμε καλά να την αντιμετωπίσουμε ήρεμα, να την αποδεχόμαστε, να συμφωνούμε. Το μεγαλύτερο μέρος του πόνου εξαφανίζεται όταν συναινούμε στην απόφαση του Νόμου, οποιαδήποτε κι αν είναι. Κι αυτό μπορούμε να το κάνουμε πιο εύκολα, αν θυμόμαστε ότι ο Νόμος εργάζεται πάντα για να ελευθερώσει, αξιώνοντας τις οφειλές που μας κρατούν στη φυλακή. Κάθε πόνος αδιάφορο από πώς προέρχεται, εργάζεται για την έσχατη ευδαιμονία μας και δεν κάνει τίποτε άλλο από το να σπάει τα δεσμά που μας κρατούν δεμένους στον περιστρεφόμενο τροχό των γεννήσεων και του θανάτου.

      Έχουμε λοιπόν αποδεχτεί ό,τι μας συμβαίνει και είμαστε ήρεμοι και γαλήνιοι μετά από αυτή την αποδοχή. Ασκούμε την Vairagya όπως δείχνει ο ζυγός της σοφίας στο τέλος του κειμένου. Μπορούμε τώρα λοιπόν  να κάνουμε ό,τι θέλουμε στο παρόν μας. Είμαστε ολοκληρωτικά ελεύθεροι στις επιλογές μας για το πώς σκεφτόμαστε και πώς δρούμε. Ένα αρχαίο ρητό λέει: < Αν θέλεις να ξέρεις τι έκανες στο παρελθόν, κοίτα πώς είναι η ζωή σου τώρα. Αν θέλεις να ξέρεις τι άνθρωπος θα είσαι στο μέλλον, κοίτα τι κάνεις και σκέφτεσαι τώρα.>

       Ξεκινάμε λοιπόν τη δουλειά της αλλαγής-ανέλιξής μας στο παρόν εστιασμένοι σ’ αυτό.  Το πρώτο που έχουμε να κάνουμε, το πρώτο σημείο που ασκούμε αυτοέλεγχο είναι να μην επιτρέπουμε στις σκέψεις που γεμίζουν το νου και είναι πάντα παρόμοιας φύσεως, όπως είπαμε προηγουμένως και οδηγούν σε πανομοιότυπα αποτελέσματα, να εκδηλώνονται. Δηλ. η σκέψη έρχεται στο νου, αλλά δεν της επιτρέπουμε να γίνει πραγματικότητα. Πώς θα το καταφέρουμε αυτό; Έχουμε όπλα. Ένα από τα πιο σημαντικά είναι να διοχετεύσουμε την ενέργεια της ενοχλητικής σκέψης όχι στο δρόμο που έχει συνηθίσει, αλλά ν’ ανοίξουμε ένα καινούριο μέσα στο μυαλό μας. Πρώτα λοιπόν δημιουργούμε μία καινούρια συνήθεια (τρόπο σκέψης) και μετά κόβουμε την παλιά. Οι αλλαγές πρέπει να είναι μικρές κάθε φορά και τις εδραιώνουμε πριν προχωρήσουμε.

   Άλλο σπουδαίο όπλο είναι η συνεχής και αδιάκοπη εξάσκηση. Σάντανα είναι ο σανσκριτικός όρος. Είναι η διαρκής προσπάθεια αυτή που θα εδραιώσει την καινούρια, υγιή συνήθεια μέσα στη ζωή μας. Εξασκούμαστε συνέχεια, καθημερινά σ’ αυτή, ώστε να γίνει μέρος της ύπαρξής μας, να χαράξει καινούριο, βαθύ μονοπάτι μέσα στ’ αυλάκια του μυαλού μας και η ενέργειά μας να κυλά προς αυτή τη νέα κατεύθυνση αβίαστα. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το να ασκούμαστε απλώς σε κάτι για κάποιο χρόνο δεν είναι αμπυάσα (βλ. το ζυγό πιο κάτω). Αμπυάσα σημαίνει συνεχής πρακτική. Δεν μπορούμε να την αφήσουμε καθόλου. Γίνεται μέρος της προσωπικότητάς μας, μέρος της ατομικής μας φύσης. Συνεχής άσκηση λοιπόν. Κανείς δεν μπορεί να το κάνει για λογαριασμό μας. Μόνο εμείς. Κάποια στιγμή βέβαια θα δράσουμε  και σύμφωνα με την παλιά μας συνήθεια-ροπή. Πρέπει να είμαστε ευγενικοί με τον εαυτό μας και να τον συγχωρούμε. Με φρέσκια δύναμη ξανασηκωνόμαστε και συνεχίζουμε την πορεία προς τα μπρος. Ποτέ δεν τα παρατάμε . Ασκούμε τη Abhyasa  και βρίσκουμε τη λεπτότατη ισορροπία ανάμεσα στη διαρκή προσπάθεια και την ανεκτικότητα σ’ αυτό που θεωρούμε πως θέλει βελτίωση στη ζωή μας.

      Το άλλο μεγάλο όπλο μας στο δρόμο της αυτοπραγμάτωσης είναι ο διαλογισμός . Μ’ αυτό τον όρο εννοούμε τη συνειδητή εκπαίδευση του νου στη συγκέντρωση και τη σταθεροποίηση της σκέψης. Πρέπει να γίνεται και αυτός καθημερινά. Ό,τι γίνεται καθημερινά , μετατρέπεται σε συνήθεια. Τα οφέλη από το διαλογισμό είναι πολλαπλά και σπουδαία. Τώρα τελευταία η Επιστήμη ανακαλύπτει και αναγνωρίζει τη βοήθεια που προσφέρει στον άνθρωπο.   Κατάρχήν εκπαιδεύουμε  το νου μας να προσηλώνεται στο στόχο του και να μην παρεκκλίνει απ’ αυτόν. Ανακαλύπτουμε τη δύναμη της εστίασης σ’ ένα σκοπό. Μπορούμε επομένως να ελέγξουμε σε μεγάλο βαθμό τις σκέψεις μας τις ίδιες.

       Ο Διαλογισμός όμως σε πιο βαθιά επίπεδα άσκησης έχει την ικανότητα να σταματά τις διακυμάνσεις του νου μας, τις σκέψεις μας. Κι εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο επίπεδο αυτοελέγχου του εαυτού μας. Δεν επιτρέπουμε στα Βρίτις(σκέψεις) του κύκλου του κάρμα να γεννηθούν. Οι τάσεις νοητικές και συναισθηματικές μας, οι συνήθειες που θέλουμε ν’ αλλάξουμε(Βασάνα στο κύκλο του Κάρμα), παύουν και δεν εκδηλώνονται σε σκέψεις. Μέσα από το Διαλογισμό αντιλαμβανόμαστε ότι οι σκέψεις μας δεν είναι δικός μας  εσωτερικός κόσμος. Είναι αναμάσημα των εντυπώσεων του αισθητού κόσμου. Όταν λοιπόν το συνειδητοποιήσουμε αυτό σταματάμε να τους δίνουμε σημασία. Κι αυτό συμβαίνει γιατί κατά την ώρα του διαλογισμού, ο κατώτερος νους μας-αυτό που στη Δύση λέμε διάνοια-ειρηνεύει, ησυχάζει και ο έξω κόσμος χάνεται από την συνείδησή μας. Έτσι η βαθύτερη συνείδηση λάμπει από μέσα μας. Όταν ο κατώτερος νους ηρεμεί και η αεικινησία του υπερνικάται, μοιάζει με ήσυχη λίμνη που δεν ταρακουνά κανένας άνεμος και κανένα ρεύμα. Σε τούτη την όμοια με καθρέπτη γαλήνια και ήρεμη επιφάνεια της λίμνης ο ήλιος ακτινοβολεί και αντανακλάται στα ήσυχα νερά. Με τον ίδιο τρόπο αντανακλάται στον καθρέπτη του γαληνεμένου κατώτερου νου η ανώτερη συνείδηση. Τότε ο άνθρωπος  δεν ενστερνίζεται απλώς τη γνώση κάποιου άλλου, αλλά βιώνει ο  ίδιος πως είναι κάτι παραπάνω από  το νου που γνώριζε σαν διάνοια και η συνείδησή του είναι κάτι μεγαλύτερο από τη φευγαλέα αντίληψη του νου. Τότε μπορεί ν’ αρχίσει να ταυτίζεται με το ανώτερο και, έστω και για μια στιγμή, να νοιώσει τη λάμψη της μεγαλοπρέπειας του Ανώτερου Εαυτού μας. Όλες οι μεγάλες Γραφές διδάσκουν πως είμαστε το Ανώτερο και όχι το Κατώτερο. Αυτό υπονοούσε ο Χριστός όταν κήρυττε: <Σας έπλασα κατ’ εικόνα και ομοίωση>. Αυτό  διαβάζουμε και στην Χριστιανική προσευχή <ως εν ουρανόν κι επί της γης>. Γράφει στην Τσαντόγια Ουπανισάδ και αλλού: «Είσαι ο Μπράχμαν. Είσαι Αυτός». Οι Βουδιστές επαναλαμβάνουν: <Είσαι ο Βούδας>. Όλοι οι μεγάλοι Δάσκαλοι του ανθρώπινου γένους διαβεβαιώνουν λοιπόν τη κληρονομημένη θεότητα του ανθρώπου. Αυτό μπορούμε να το συνειδητοποιήσουμε μόνο μέσα από τη συνεχή εξάσκηση και προσπάθεια.

     Εν κατακλείδει ο Νόμος του Κάρμα μας διδάσκει πως όλες οι πράξεις μας μετράνε. Το ποιοι είμαστε είναι το αποτέλεσμα του τι κάνουμε. Όμως οι πράξεις μας έχουν επίδραση όχι μόνο στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και στο προσωπικό μας ταξίδι, αλλά και στη ζωή πάνω στον πλανήτη μας. Κάθε φορά που επιλέγουμε να δρούμε με γνώμονα το κοινό συμφέρον οι πράξεις μας πράγματι επιδρούν στο μέλλον του πλανήτη μας. Όταν εφαρμόζουμε το συμπαντικό Νόμο στη ζωή μας με σκοπό να τη μεταμορφώσουμε και να της δώσουμε ανώτερη θωριά, στην ουσία μεταμορφώνουμε και τη συνείδηση των ανθρώπων γύρω μας . Παίρνουμε μαζί μας  και άλλους, τον κόσμο ολόκληρο χωρίς υπερβολή. Αυτό ίσως να είναι τελικά και το κλειδί της προσωπικής μας ευτυχίας και ανόδου. Κατά πόσο δηλ. ταυτίζουμε την ατομική προσωπικότητά  μας με τους γύρω μας και σε ποιο βαθμό το θυμόμαστε αυτό κάθε φορά που δρούμε.

   Ας κάνουμε εμείς την αρχή. Ας εφαρμόσουμε το Νόμο στο δρόμο τον ανηφορικό που οδηγεί στην κορυφή του βουνού, εκεί οπού τα πάντα φαίνονται ξάστερα και σε όλο τους το εύρος και λαμπρότητα. Μέσα από τα δικά μας τα μάτια θα πάρουν μία ιδέα της Αλήθειας και οι υπόλοιποι. Όλοι μαζί συνοδοιπόροι.

annasa